“Scarborough Fair” và “ Ôi, giàn Thiên Lý đã xa”

 

Tôi post Entry này để nhớ về một người bạn lớn đang ở rất xa. Tôi hiểu, vì sao anh thích bài hát này và đó chính là khoảng trời riêng hơi buồn nhưng đang dần hửng nắng...

"...Và thật ra giữa những nốt giai điệu êm như nhung cùng tiếng ca khắc khoải, những đòi hỏi phũ phàng tan đi, chỉ còn để lại là lời kêu gọi trở về, là tiếng gọi tha thiết từ trái tim vẫn còn yêu thương hướng về người yêu thương..

…là tình yêu - Một tình yêu thật sự!”

***
Từ “Scarborough Fair” – Dân ca Anh

Một bài hát sâu lắng, ngọt ngào và… thơm mùi thảo mộc:

“Parsley, sage, rosemary, and thyme
Then she’ll be a true love of mine”
(Ngò tây, xô thơm, hương thảo, xạ hương
Nàng sẽ mãi là tình yêu của tôi…)

Bài hát gắn liền với những giai thoại và mang những ý nghĩa hết sức sâu sắc. Từ tên bài hát, lời nhạc, phần hát bè… đến người ca sĩ thể hiện (Paul Simon) đều ẩn chứa 1 câu chuyện thú vị và cảm động đằng sau.
Bài hát mang một ý nghĩa thật tuyệt vời: Đó là những lời nhớ thương da diết của 1 chàng trai gửi đến người yêu của mình – sống ở thành phố Scarbourough. Họ đã chia tay nhau, và giờ đây – ở một nơi xa rất xa – chàng trai hát cho cô gái nghe. Chàng không oán thán, trách móc, đau khổ mà chỉ khẳng định niềm tin của mình: “Rồi cô ấy sẽ là tình yêu của tôi”

Tell her to make me a cambric shirt
Parsley, sage, rosemary, and thyme
Without no seam nor needlework
Then she’ll be a true love of mine

Nhờ nàng may cho tôi một chiếc áo lanh mềm
Ngò, Xô thơm, Hương thảo và Húng tây
Mà áo không thấy đường may hay dấu chỉ
Rồi nàng sẽ là tình yêu của tôi

Tell her to find me an acre of land
Parsley, sage, rosemary, and thyme
Between the salt water and the sea strand
Then she’ll be a true love of mine

Nhờ nàng tìm cho tôi một cánh đồng
Ngò, Xô thơm, Hương thảo và Húng tây
Đồng nằm giữa nước mặn và bờ biển
Rồi nàng sẽ là tình yêu của tôi

Tell her to reap it in a sickle of leather
Parsley, sage, rosemary, and thyme
And to gather it all in a bunch of heather
Then she’ll be a true love of mine

Và nhờ nàng gặt lúa trên đồng bằng liềm da
Ngò, Xô thơm, Hương thảo và Húng tây
Gom chúng lại đựng trong đám cây thạch nam
Rồi nàng sẽ là tình yêu của tôi

Bạn sẽ thắc mắc tại sao những yêu cầu ấy lại vô lý như thế? Làm sao áo mà không có đường may? làm sao có thể có một cánh đồng giữa biển và bờ biển? và cả chiếc liềm – làm sao có thể gặt lúa khi chiếc liềm đó bằng da?

Nhưng lời chàng trai nói lại hết sức nghiêm túc và thật lòng. Phải chăng ẩn ý rằng tình yêu kia chỉ mãi là hy vọng, là 1 điều đã qua và không bao giờ trở lại, không bao giờ trở thành sự thật… nhưng chàng vẫn tin và vẫn yêu cô gái?

Bài hát chất chứa nỗi nhung nhớ da diết, sầu muộn. Có thể nói, chàng trai vừa tràn đầy hy vọng lại vừa thất vọng. Vừa yêu thương tha thiết lại đau đớn khôn nguôi. Chàng muốn quay lại với cô gái nhưng lòng tự kiêu đã ngăn chàng lại. Cô ấy phải vượt qua những thử thách, chông gai (dường như chẳng bao giờ làm được) để có thể quay về bên chàng… Bài hát gốc (bản dân ca Anh) còn có đoạn chàng trai muốn cô gái phải cầu xin tình yêu của mình, cầu xin bàn tay của mình… Phải chăng chàng đã quá đau khổ?

Nhưng xen vào giữa những hồi tưởng như phũ phàng ấy, lại vẫn là 4 loại thảo dược thơm và hiền lành. Ngò tây, Xô thơm, Hương thảo, Húng tây…

Mùi thơm bình yên và giản dị như nhắc lại những kỷ niệm cũ, thật ngọt ngào và êm dịu… vẫn còn lưu luyến, còn vương vấn, còn khắc ghi trong trái tim chàng. Những loại thảo dược quen thuộc với căn bếp, mảnh vườn đầm ấm và cũng tượng trưng cho tình yêu chung thủy thắm thiết được lặp đi lặp lại, như là tiếng nấc, là trái tim vẫn còn đang đau lòng và lời nhắc nhớ về những hẹn ước cũ. Và thật ra giữa những nốt giai điệu êm như nhung cùng tiếng ca khắc khoải, những đòi hỏi phũ phàng tan đi, chỉ còn để lại là lời kêu gọi trở về, là tiếng gọi tha thiết từ trái tim vẫn còn yêu thương hướng về người yêu thương..

…là tình yêu

một tình yêu thật sự

(Nguồn: Internet)

***
đến “ Ôi, giàn Thiên Lý đã xa” – Phạm Duy với giọng hát Don Hồ

 

Tại sao lại là hoa thiên lý, mà không phải loại hoa nào khác?

         Hoa thiên lý chính là hình ảnh của quê hương Việt Nam yêu dấu qua những giàn hoa lá tạo bóng mát trong vườn. Hoa lá xinh tươi vừa gợi cho ta nhớ về những bát canh ngọt ngào của người mẹ hiền thuở nào và đi vào thi ca với những vần thơ lấp lánh sắc màu, tươi mới âm thanh:

                     Trong làn nắng ửng, khói mơ tan

Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng,

Sột soạt gió trêu tà áo biếc,

Trên giàn thiên lý- bóng xuân sang

(Mùa Xuân Chín – Hàn Mạc Tử)

 

hay câu hát ví ca dao:

Tóc em dài em cài bông thiên lý

 Cái miệng em cười anh để ý anh thương”

 

hoặc cả một khoảng trời kỷ niệm:

                     “Mẹ trồng giàn thiên lý

Bên thềm giếng nhà ta

Một chiều thiên lý nở

Tíu tít trăm chùm hoa

 

Dưới giàn thiên lý ấy

Anh lần đầu hôn em

Mùi hương thiên lý thoảng

Dịu dàng nương sương đêm

 

Anh đi rồi em đi

Xa bao mùa hoa nở

Mẹ vẫn ngồi chong đèn

Chờ tiếng em gọi cửa

Thảng thốt hương trinh nữ

Bên giàn thiên lý xưa”.

                            (Giàn Thiên Lý- Trịnh Thanh Sơn)

             Còn Thi Sĩ Trần Vấn Lệ, chỉ cần đôi ba câu thơ hờ hững:

“Anh nhớ em từng chút gió bay / tại em hết cả! Tóc em dài! Trời ơi tóc đó cài hoa lý, anh nhớ em mà! Không nhớ ai!”

                                                                          

Bỗng nhiên, tôi nhớ thật nhiều đến một người bạn lớn xa rất xa. Anh có yêu bài hát có giàn thiên lý xanh mát này nhiều như tôi không nhỉ? Có thể nó gắn anh với quá nhiều kỷ niệm. Trong khoảng trời kỷ niệm ấy chắc chắn không có tôi - cô bé con con kết vương miện bằng hoa quỳ vàng đứng đầu con dốc nhỏ... Nhưng tôi không buồn, vì ít nhất tôi đã được là cây cầu nối cho anh về với không gian vi vút sáo diều của quê hương, về với dòng sông tuổi thơ êm đềm, với những hoàng hôn buông nhẹ xuống đồi thông vắng, với vườn mướt xanh tuổi hoa niên cùng mối tình đầu lãng mạn mà vội vã chia ly…

Vâng, nghe “Ôi, Giàn Thiên Lý Đã Xa”, có lẽ chúng ta đều cùng nhớ đến “Hoa Thiên Lý” quen thuộc của Duyên Anh với những câu văn nao nao lòng:

“…Sợi dây luyến ái như tơ trời giăng mắc nhè nhẹ buộc chặt, buộc chặt lấy tim mình ai mà hiểu tự giây phút nào nút dây đã thắt lại. Chuyện yêu thương không biết nghĩa để giảng giải, như hoa thì thơm, hương thì phải ngạt ngào, trăng thì sáng và sao thì lấp lánh. Dù sao thì tôi cũng nông nổi dám nói rằng chính ở giàn hoa thiên lýmẹ tôi đã dạy tôi bài học đầu tiên về tình người” …

Hay chợt bâng khuâng:

“… Giá ở đâu cũng có hoa lý. Ừ, hoa lý đơn sơ lắm, hương thơm chỉ phảng phất mà tưởng như bền chặt đến muôn đời” …

Đừng trách nhé, nếu tôi không nhắc đến những ca từ của Nhạc Sĩ Phạm Duy:

 

“Tội nghiệp thằng bé cứ nhớ thương mãi quê nhà.

Giàn thiên lý đã xa, đã rời xa” …

 

Bởi như thế anh sẽ lại càng buồn.

Nếu ý nghĩa hoa thiên lý là chờ đợi, thì anh, anh đã phải chờ đợi gần hết một đời người. Xin thôi khơi gợi dĩ vãng tàn tro và khép lại trang buồn của đời mình. Hãy để “thằng bé” ngày xưa đi nhẹ nhàng vào miền hoài niệm; nơi đó có thông reo, lá hát bài tình ca bất tận, có bờ vai ngoan và gót thơm mãi hoài tuổi mười bảy …

 

Mơ màng…

Một giàn thiên lý đã xa…

Mơ về mùi hương thoang thoảng dịu dàng nhưng thẳm sâu – mùi vị Quê Hương.

Và anh sẽ nói: "You and the country is my love!”

                                                                    Nguyễn Thiên Nga